Artykuły
Niebo w kieszeni
Przenośne planetarium mniejsze niż dłoń? Elektroniczny asystent pod rozgwieżdżonym niebem już jakiś czas temu opuścił sferę marzeń. Dziś coraz więcej miłośników astronomii zabiera ze sobą na nocne wyprawy elektroniczny atlas nieba. Mimo iż procesory palmtopów nie były planowane z myślą o złożonych obliczeniach astronomicznych, a katalogi obiektów astronomicznych rozpowszechnia się nieraz na kilkunastu płytach CD, klasyczny Palm Vx spokojnie wystarcza by uruchomić planetarium obsługujące całkiem pokaźne katalogi obiektów astronomicznych. Powoli możliwa staje się nawet współpraca oprogramowania astronomicznego z odbiornikami GPS czy... sterowanie teleskopem.
Ale skupmy się najpierw na przeglądzie możliwości dostępnych dziś programów obrazujących nocne niebo.
Planetarium 2.2
| Rozmiar: | 253 kB / 336 kB |
| Gwiazdy: | 1 600 (do 5 mag.) / 9 096 (katalog Yale Bright Star - do 6,5 mag.) |
| Układ Słoneczny: | planety, komety, asteroidy |
| Deep sky: | 110 obiektów z katalogu Messiera i 109 z katalogu Caldwella |
| Gwiazdy zmienne: | brak |
| Gwiazdy podwójne: | 284 (jasności, separacja) |
| Licencja: | Shareware (coraz dłużej obecny nagscreen przy kazdym uruchomieniu, pełna fukcjonalność cały czas, rejestracja $24,00) |
| URL: | http://www.aho.ch/pilotplanets/ |
[i]Tak wygląda Planetarium 2.2 dla PalmOS. Widzimy mapę
nieba i tzw. "widok kompasu".[/i]
Najlepsze znane mi planetarium na PalmOS. Zadowalająca liczba obiektów przy tolerowalnych rozmiarach, przy czym dobry podział baz obiektów pozwala wybrać tylko te bazy na które gotowi jesteśmy poświęcić miejsce. Nadzwyczaj wygodny interfejs pozwala błyskawicznie (tapnięciem) identyfikować obiekty i "rozglądać się" (przeciągając) po niebie. Wyszukiwanie obiektów (po nazwie, numerze katalogowym i innych oznaczeniach) oraz wyświetlanie informacji o nich (lokalizacja na niebie, czasy wschodów i zachodów, jasności, klasy widmowe) także nie stanowi najmniejszego problemu. Nie zabrakło nawet trybu pełnoekranowego, kół pola widzenia ("Telrad"), czy miejsca na notatki obserwacyjne. Specjalny "widok kompasu" pozwala na naprawdę błyskawiczną lokalizację dowolnej planety, czy naszego ulubionego obiektu. Wystarczy, że wiemy gdzie jest północ, lub... potrafimy zidentyfikować dowolny inny obiekt na niebie :-) Dodajmy do tego możliwość szybkiego obejrzenia układu księżyców, Jowisza, ułożenia pierścieni Saturna, czy obrazowanie fazy Księżyca i Wenus, a otrzymamy zestaw umiejętności, których nie powstydziłby się "duży", pecetowy program. Jeśli potrzebujemy dodatkowych katalogów, możemy doinstalować na przykład bazę 400 obiektów z katalogu Herschela, 1000 innych interesujących obiektów głębokiego nieba, czy wiele baz przygotowanych przez samych użytkowników programu (np. katalog najbardziej czerwonych gwiazd węglowych). Planetarium to program zdecydowanie godny polecenia, choć trzeba przyznać, iż nieco drogi.
Star Pilot v3.61
| Rozmiar: | 150 kB / ??? kB |
| Dodatkowe wymagania: | MathLib (51 kB), Location Manager (19 kB) |
| Gwiazdy: | 750 (gwiazdy wybrane) / 1480 (tylko wersja zarejestrowana) |
| Układ Słoneczny: | planety |
| Deep sky: | 110 obiektów z katalogu Messiera |
| Gwiazdy zmienne: | brak |
| Gwiazdy podwójne: | brak |
| Licencja: | Shareware (bez nagscreenów, dostępna mniejsza funkcjonalność, rejestracja $9,95) |
| URL: | http://www.star-pilot.com/ |
Na tych ekranach Star Pilota 3.61 dla PalmOS widzimy wyszukiwanie gwiazdy po nazwie (niedostępne w wersji niezarejestrowanej), powiększanie fragmentu nieba i planszę z informacjami o obiekcie.
Program wypada zdecydowanie kiepsko w porównaniu z poprzednią pozycją. Jedyne co przemawia na korzyść Star Pilota, to fakt, iż odzwierciedlane są barwy gwiazd. Mniejsze rozmiary całości nie wynagradzają jednak niestety zdecydowanie zbyt małej liczby obiektów i wybrakowanej ich listy, choć interfejs i tak nie nadaje się do zastosowań poważniejszych niż lokalizacja gwiazdozbiorów na bieżącym niebie i ewentualne stwierdzenie jakie obiekty Messiera się w nich znajdują. Brak możliwości poruszania się po niebie i kiepska realizacja powiększania fragmentu nieba, ograniczenia wyszukiwania obiektów, słaba symbolika - program polecić można jedynie niewymagającym początkującym miłośnikom astronomii, którym naprawdę zależy na tym by program był jak najmniejszy. Niestety możemy raczej zapomnieć o zastąpieniu papierowego atlasu nieba tą pozycją, zarówno ilość funkcji jak i poręczność pozostawiają wiele do życzenia. Zdecydowanie polecam zaoszczędzić dodatkowe parę kB pamięci i zabrać ze sobą Planetarium.
Program występuje też w odmianach "Plus" i "Advanced", polegających na dołączeniu do niego drobnych programów. Niestety jedyną interesującą pozycją może być Messier! opisany poniżej.
PleiadAtlas 1.2.1
| Rozmiar: | 1 186 kB / 1 933 kB |
| Dodatkowe wymagania: | MathLib (51 kB) |
| Gwiazdy: | 25 000 (do 7,5 mag.) / 220 000 (katalog Tycho-1 do 9,5 mag.) |
| Układ Słoneczny: | planety |
| Deep sky: | 250 obiektów (w tym pełen katalog Messiera) |
| Gwiazdy zmienne: | 4 typy (typ, zakres zmienności) |
| Gwiazdy podwójne: | oznaczone |
| Licencja: | Shareware (nienachalny nagscreen, pełna fukcjonalność cały czas, rejestracja $10,00) |
| URL: | http://astro.isi.edu/pleiadatlas/ |
Tak wyglądają Plejady na ekranie PleiadAtlas 1.2.1 dla PalmOS.
Rozmiary tego planetarium mogą odstraszyć posiadaczy starszego sprzętu. Jednak Ci, których stać na taką rozrzutność miejsca, nie powinni przejść koło tej pozycji obojętnie i chociaż się jej przyjrzeć. Liczba znanych programowi gwiazd jest niedościgniona, zaś za rozmiar w części są odpowiedzialne redundantne dane przyspieszające proces przeszukiwania bazy gwiazd przy obrazowaniu. Program rozpoznaje też cztery typy gwiazd zmiennych i potrafi określić zakres ich zmienności. Niestety interfejs bywa uciążliwy w obsłudze, w wielu miejscach drażnią tapnięcia, których można by było uniknąć, wyszukiwanie obiektów i gwiazd jest możliwe tylko przy dokładnej znajomości numerów katalogowych i oznaczeń Bayera. Także "rozglądanie się" po niebie jest znacznie ograniczone. Żal ściska serce, że takie katalogi zostały opakowane w tak toporną skorupę interfejsu. Mimo tego program wart jest polecenia wszystkim, którym zasięg 6,5 mag. oferowany przez Planetarium nie wystarcza.
AI (Astro Info) 2.5
| Rozmiar: | 156 kB |
| Gwiazdy: | około 1 600 (do 5 mag.) |
| Układ Słoneczny: | planety |
| Deep sky: | 110 obiektów z katalogu Messiera, 109 z katalogu Caldwella, katalog Bennetta, SAA 100 |
| Gwiazdy zmienne: | brak |
| Gwiazdy podwójne: | brak |
| Licencja: | Freeware (GNU General Public License, dostępny kod źródłowy) |
| URL: | http://sourceforge.net/projects/astroinfo/ |
Widzimy wybór gwiazdy z katalogu, wygląd nieba oraz plansze ze szczegółami obiektów Układu Słonecznego w AI 2.5 dla PalmOS.
Program jeszcze trochę zbyt młody by mógł zagrozić Planetarium, czy PleiadAtlasowi, ale ze względu na licencję i otwartość kodu nie powinno się go spuszczać z oczu. Jeśli tylko jego autorzy nie stracą zapału do jego rozwijania, lub do projektu przyłączą się nowe osoby, wkrótce może on nawet zagrozić komercyjnym potęgom :-) Na razie obiecująco zapowiadają się mała zajętość pamięci i łatwość poruszania się po niebie. Niestety obecną przydatność ogranicza sposób ładowania baz i uboga symbolika. Bardzo prymitywne jest też wyszukiwanie obiektów. Polecam tylko programistom chętnym wspomóc projekt.
Oczywiście nie tylko programy typu planetarium mogą być przydatne pod nocnym niebem. W kolejnych artykułach postaram się zaprezentować programy pomagające w obserwacjach wybranych, konkretnych obiektów astronomicznych oraz sztucznych satelitów Ziemi.
Osobom zainteresowanym astronomią polecamy strony Polskiego Portalu Astronomicznego AstroNET.
